Het leren reguleren van je stresssysteem is een essentieel fundament als je je begeeft op het pad van persoonlijke ontwikkeling. Sinds ik de werking van het stresssysteem beter begrijp kan ik liefdevoller naar mezelf en anderen kijken. Het heeft ervoor gezorgd dat ik compassievoller ben en dat voelt alsof er een emotionele last van je schouders valt. We hebben niet voor niks een denkbrein gekregen, iets kunnen begrijpen geeft inzicht en bewustwording is nodig om met onderliggende processen aan de gang te gaan. Daarnaast kan het denkbrein ons ook afleiden van dat wat we willen begrijpen, het gevoel en houdt ons daarvan weg. Daarom is het kunnen integreren van beide, begrijpen en voelen, belangrijk in het proces van persoonlijke groei. Leren reguleren van je stresssysteem voor een moeiteloos en lichter leven!
Somatic Experience Yoga (SEY) biedt een belangrijke schakel in dit proces. Een belangrijke stap in het proces van persoonlijke groei die vaak wordt gemist. Als het gaat om het behandelen van psychische klachten en aan stress gerelateerde (somatische) fysieke klachten, klachten die voorkomen uit een chronisch ontregelt stresssysteem (AZS).
Somatic Experience Yoga (SEY) is een methode waarbij het autonome zenuwstelsel aangezet wordt tot regulatie en coregulatie, waardoor psychische en (somatische) fysieke klachten effectief behandeld kunnen worden. Met Somatic Experience Yoga kun je weer leren reguleren van je stresssysteem. Meer lezen over Somatic Experience Yoga.
Elk stressrespons ontstaat vanuit een onbewust patroon. Er rust geen enkel oordeel of veroordeel op onderstaande voorbeelden. Bewustworden is dan ook een eerste belangrijke stap, bij het leren reguleren van je stresssysteem. Inzicht vergroot het gevoel van compassie voor jezelf en anderen.
10 voorbeelden van een ontregeld stresssysteem
Ik geef hieronder 10 voorbeelden van hoe een volwassene met een ontregeld autonoom zenuwstelsel zich kan gedragen wanneer zelfregulatie en co-regulatie moeilijk zijn. Daarna geef ik 10 voorbeelden van hoe een volwassene met een goed gereguleerd autonoom zenuwstelsel zich kan gedragen wanneer zelfregulatie en co-regulatie goed functioneren.
10 voorbeelden van hoe een volwassene met een ontregeld autonoom zenuwstelsel:
⚡Snel overprikkeld en geïrriteerd. Kleine geluiden, drukke omgevingen of onverwachte gebeurtenissen leiden direct tot frustratie of boosheid. Er is geen buffer om prikkels op te vangen, waardoor elke nieuwe input als ‘te veel’ voelt.
🚧 Moeite met grenzen aangeven (of juist extreem rigide zijn). Ofwel altijd “ja” zeggen en zich laten overlopen, omdat confrontatie te intens voelt. Of juist extreem controlegericht zijn en zich afsluiten, omdat elk compromis als een bedreiging voelt.
🏃♂️Vermijden van sociale interacties. Contact met anderen voelt als een belasting, waardoor deze persoon zich terugtrekt en sociaal isolement opzoekt. Vermijdt diepgaande gesprekken, omdat emoties te overweldigend zijn om mee om te gaan.
🏃♀️Altijd “aan” staan en niet kunnen ontspannen. Moeite met stilzitten, altijd iets moeten doen, werkverslaving of constant afleiding zoeken. Voelt zich schuldig of onrustig bij rustmomenten, waardoor echte ontspanning niet lukt.
🔥 Extreem reactief in conflicten. Gaat direct in de aanval of schiet in de verdediging bij kritiek of spanning.
Kan niet blijven luisteren, maar wordt snel boos, verdrietig of sluit zich af (freeze).
😴 Chronische vermoeidheid en lichamelijke klachten. Spierspanning, hoofdpijn, maagproblemen en onverklaarbare pijn door een constant ‘aan’ staand stresssysteem. Moeite met slapen, vaak wakker worden of juist extreem uitgeput voelen.
💔 Niet in staat tot troost ontvangen of geven. Wanneer iemand verdrietig is, wordt dit als ongemakkelijk of overweldigend ervaren. Kan zichzelf niet geruststellen en verwacht dit extern, maar weet niet hoe hierop te reageren als een ander steun biedt.
🍷📱 Zoeken naar externe regulatie (verslavingen of afleiding). Overmatig gebruik van alcohol, eten, social media, winkelen of andere ‘ontsnappingsroutes’. Voelt zich onrustig en ongemakkelijk zonder afleiding of externe verdoving.
🏚️ Emotioneel niet beschikbaar in relaties. Moeite met nabijheid, vermijdt kwetsbaarheid of reageert juist extreem behoeftig. Kan niet echt aanwezig zijn bij de ander, omdat het eigen systeem te onveilig voelt.
🎭 Perfectionisme en controle proberen te houden. Alles moet “goed” en “perfect” zijn, omdat controleverlies voelt als een bedreiging. Moeite met overgave, spontaniteit en flexibiliteit in het leven.
10 voorbeelden van hoe een volwassene met een goed gereguleerd autonoom zenuwstelsel:
🌿 Blijft kalm bij stressvolle situaties. Kan spanning of tegenslagen verdragen zonder direct in paniek, boosheid of vermijding te schieten. Ervaart emoties, maar kan ze zelf reguleren zonder ze te onderdrukken of te laten escaleren.
🚧 Heeft gezonde grenzen en bewaakt deze rustig. Zegt duidelijk “nee” zonder schuldgevoel en respecteert ook andermans grenzen. Voelt aan wanneer rust en herstel nodig zijn en handelt hiernaar zonder overcompensatie.
☀️ Kan zowel alleen als met anderen ontspannen. Geniet van rust en stilte zonder zich onrustig of verloren te voelen. Voelt zich veilig in sociale situaties en kan aanwezig zijn zonder afleiding nodig te hebben.
🧘♀️ Blijft aanwezig en responsief in conflicten. Kan luisteren en reageren zonder direct in de verdediging te schieten. Ervaart emoties, maar kan deze benoemen en reguleren zonder anderen de schuld te geven of weg te lopen.
🔄 Heeft een flexibel stresssysteem. Kan schakelen tussen actie en ontspanning zonder vast te blijven in overdrive (fight/flight) of verlamming (freeze). Voelt wanneer spanning opkomt en heeft tools om zichzelf te kalmeren (bv. ademhaling, beweging, zelfcompassie).
🤲 Kan anderen troosten én troost ontvangen. Is in staat om liefdevolle steun te geven zonder zichzelf te verliezen in andermans emoties. Voelt zich veilig genoeg om steun en nabijheid van anderen te ontvangen wanneer nodig.
💙 Ervaart emoties zonder erin vast te zitten. Kan verdrietig, boos of teleurgesteld zijn zonder overweldigd te raken. Laat emoties komen en gaan zonder erin te verdrinken of zich er volledig door te laten leiden.
🎭 Heeft gezonde copingmechanismen in plaats van vermijden of verdoven. Gebruikt beweging, yoga, ademhaling of reflectie om met stress om te gaan in plaats van te grijpen naar externe verdoving (zoals social media, eten, alcohol of werkverslaving). Kan discomfort verdragen zonder onmiddellijke afleiding te zoeken.
🌱 Toont veerkracht en herstelt relatief snel van tegenslagen. Wordt niet volledig omvergeblazen door stressvolle gebeurtenissen, maar kan stap voor stap herstellen. Heeft een innerlijk vertrouwen dat moeilijke situaties tijdelijk zijn en aankunnen.
🎨 Is speels, creatief en open in het moment. Durft te lachen, te genieten en het leven niet altijd te serieus te nemen. Kan spontane momenten toelaten zonder zich te laten beheersen door angst of controle.
Dit zijn meest voorkomende voorbeelden van een ontregeld stresssysteem en een gezond gereguleerd zenuwstelsel. Wat is voor jou het meest herkenbaar? Door bewustwording, lichaamsgerichte oefeningen, Somatic Experience Yoga en co-regulatie kan hieraan gewerkt worden. Leren reguleren van je stresssysteem is voor iedereen mogelijk. Deze kwaliteiten maken het leven niet alleen makkelijker, maar ook moeitelozer en vervullender!
Liefs,
Jennet